Polacy o transformacji: doceniamy wolność gospodarczą, otwarte granice i… specjały z grilla
W 20. rocznicę uchwalenia przez Sejm RP ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw, kamienia milowego polskiej transformacji ustrojowej, PKN ORLEN zlecił przeprowadzenie badań* dotyczących postrzegania zmian gospodarczych i społecznych, jakie zaszły w kraju po 1989 roku. Wyniki pokazują, że chociaż Polacy cenią dorobek dwóch ostatnich dekad, w niewielkim stopniu doceniają swoje własne osiągnięcia i pozostają pesymistami w kwestii pozycji Polski w Europie i na świecie w ciągu kolejnych 20 lat.
Głębokie zmiany społeczne i gospodarcze początku lat 90. to czas niedostępnych wcześniej szans i możliwości. W ciągu 20 lat Polska przeistoczyła się w kraj z gospodarką rynkową, która najlepiej w Europie poradziła sobie z kryzysem. Wyniki przeprowadzonych badań wskazują wyraźnie, że zachowując w pamięci trudności związane z transformacją, Polacy postrzegają pozytywnie bilans ostatniego dwudziestolecia - 54% badanych wskazało, że zmiany ustrojowe były korzystne dla kraju, 50% - również dla nich samych. Odmiennego zdania było odpowiednio: 31% i 35% respondentów.
Zwraca uwagę, że badani zdecydowanie lepiej niż zmiany ustrojowe z początku lat 90. oceniają korzyści z unijnej akcesji Polski w 2004 roku. Takiego zdania jest aż 68% ankietowanych. Oznacza to pewien paradoks w myśleniu Polaków, wśród których część nie dostrzega związku pomiędzy tymi kluczowymi wydarzeniami.
- Wydaje się, że 20 lat po odzyskaniu niepodległości Polacy wciąż nie są pewni swojego sukcesu. Jakby nie dowierzali, że transformacja się powiodła, nie dowierzali w pełni swoim zasługom. Przejawem tego jest niejako „przecenianie” korzyści związanych ze wstąpieniem do UE, przy jednoczesnym niedoszacowaniu swoich sukcesów – czyli transformacji systemu dokonanej przecież własnymi siłami i własnym kosztem - komentuje Piotr Ciacek z Instytutu Badawczego Millward Brown SMG/KRC.
Wbrew licznym opiniom ekspertów, aż 44% pytanych stwierdziło, że Polska gospodarka wyszła z kryzysu osłabiona, a zaledwie 27% było przeciwnego zdania. Jest to wyraźny sygnał mówiący, że Polacy, mimo świadomości znaczenia kraju w światowej gospodarce, pozostają pesymistami. Tę tezę potwierdzają również odpowiedzi na pytanie o pozycję Polski w przyszłości – zaledwie 1 na 3 ankietowanych twierdzi, że w perspektywie 20 lat nasz kraj ma szansę stać się europejskim liderem.
Zwracają uwagę wyniki dotyczące prywatyzacji – ponad połowa respondentów (53%) uważa, że Polska powinna raczej ograniczać niż przyspieszać działania prywatyzacyjne. Jeżeli badania porówna się jednak z wynikami podobnych sondaży z lat 90-tych (np. badania CBOS, OBOP), okaże się, że na przestrzeni minionych 20 lat poparcie dla prywatyzacji znacznie wzrosło. Jak wskazują eksperci, niski poziom akceptacji może być związany z tym, że Polacy nie zdają sobie sprawy ze skali sprywatyzowania polskiej gospodarki, zaś obiegowa opinia na temat prywatyzacji budowana jest na podstawie trudnych, nagłaśnianych medialnie przypadków.
Ostatnim elementem badań była ocena najważniejszych zjawisk społecznych, ekonomicznych i obyczajowych, które nastąpiły w ostatnim dwudziestoleciu. Najbardziej pozytywnym zjawiskiem w oczach Polaków jest np. możliwość zakładania firm i praca na własny rachunek (84%) oraz spędzanie wakacji za granicą (80%). zdecydowana większość badanych (81%) wskazuje również, że rozrywką obrazującą pozytywny efekt przemian jest … grillowanie. Natomiast najwięcej krytycznych opinii dotyczyło obecności zagranicznego kapitału w polskich firmach i powszechna dostępność pism erotycznych.
Badania zostały przeprowadzone z okazji odbywającej się 16 września konferencji "1990-2010-2030” Ile rynku w państwie, ile państwa w rynku? Doświadczenia i perspektywy rozwoju polskiej i europejskiej gospodarki. Spotkanie, którego inicjatorem i organizatorem jest PKN ORLEN to próba przekrojowego spojrzenia na cały proces transformacji ustrojowej i gospodarczej oraz wynikające z niego doświadczenia.
- Nie bez powodu najnowszy rozdział historii Polski, pisany przez ostatnie 20 lat, jest nazywany najbardziej pomyślnym okresem w naszych dziejach. W tym czasie stworzyliśmy solidną bazę pod budowanie pozycji kraju na arenie światowej. Nasza Konferencja jest szansą na wymianę doświadczeń wynikających z ostatniego dwudziestolecia i jednocześnie próbą zarysowania perspektywy na przyszłość - mówi Jacek Krawiec, Prezes Zarządu PKN ORLEN.
W konferencji udział wezmą uznani polscy i zagraniczni eksperci, m.in. Lech Wałęsa, Tadeusz Mazowiecki, Leszek Balcerowicz, Anders Aslund, Jan Krzysztof Bielecki, Janusz Lewandowski, Jan Vincent-Rostowski, Aleksander Grad, Janusz Głowacki, Andrzej Seweryn, Leon Tarasewicz i wielu innych. W trakcie trzech debat paneliści zastanowią się m.in. nad tym, które z podejmowanych na przestrzeni ostatnich 20 lat decyzji najmocniej wpłynęły na obecną sytuację naszego kraju, w jaki sposób światowe spowolnienie gospodarcze wpłynęło na relacje pomiędzy państwem a rynkiem oraz jak kształtować pożądany obraz Polski, aby nasz reputacja stała się kapitałem wspierającym działania podejmowane przez Polaków za granicą w różnych dziedzinach – od biznesu po sztukę.
Tegorocznym wydarzeniem PKN ORLEN inauguruje cykl dorocznych konferencji pod hasłem "Future Fuelled by Knowledge". Szczegóły dotyczące inicjatywy dostępne są pod adresem: www.orlen.pl/konferencje
*Badania zostały przeprowadzone na zlecenie PKN ORLEN przez Instytut Badania Rynku i Opinii Społecznej Millward Brown SMG/KRC w sierpniu 2010 roku, w ramach cotygodniowego sondażu OMNIBUS. Badanie przeprowadzono metodą wywiadów indywidualnych w oparciu o elektroniczny kwestionariusz (CAPI). Próba do badania jest losową 1000-osobową reprezentacją ogółu ludności Polski w wieku 15-75 lat (populacja o liczebności około 30 mln osób). Próba ma charakter imienny i jest dobierana z operatu Rządowego Centrum Informatyki PESEL.
